donderdag 25 juni 2015

zwart schaap

Woensdagmiddag kwam een bevriend pleeggezin op bezoek. De kinderen speelden heerlijk in de tuin. Wij zaten erbij in de zon. 

Toen ze naar huis wilden, bleef pleegdochter van 11 een beetje dralen. Pleegmoeder vroeg haar in de auto te gaan zitten. Dat kon niet. Ze wilde me wat vragen. En heel serieus en onzeker kijkt ze me aan. Of ze alsjeblieft een keer mocht logeren?? 

Dit meisje kwam als baby in het pleeggezin. Ze woont er en hoort erbij als een eigen kind. Het gezin telt zeven kinderen. Pleeg en eigen, gewoon door elkaar. Alleen is dit meisje Surinaams en is ze de enige kleurling binnen het gezin. 

De logeervraag verbaast me. Ik ken haar nauwelijks. Zie haar al jaren zijdelings groter worden. We hebben zeker geen speciale band. Wat hebben wij een 11-jarige te bieden? Niet heel veel bijzonders eigenlijk. Maar wat we wel hebben, is misschien een wat gevarieerder kleurenpalet dan in haar gezin. 
Pleegmoeder vertelde dat het meisje de laatste tijd bezig is met haar afkomst en haar plaats in het gezin en in haar biologische familie. Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Bij wie hoor ik?

Jaren terug fietste ik met Naomi langs de dijk. Naomi was nog niet lang bij ons. Ze kon zich totaal niet uitdrukken als het ging om emoties. Had er het verstand en de woorden niet voor. We fietsen langs dijken vol schapen en lammetjes. Alle schapen waren wit. Tot we een helemaal bruin lam zagen. Naomi rolde bijna van de fiets van enthousiasme. 'Dat ben ik!!' Riep ze. Thuis raakte ze er niet over uitgepraat. Niemand begreep waarom ze richting dijk wees en maar bleef zeggen dat zij er was. 

Ik snapte het wel. Zo voelde zij zich. Het zwarte schaapje binnen ons witte gezin. 

Nu is het anders. Er kwamen meer gekleurde kinderen en ik hoop dat ze zich niet zo anders meer voelt. 

Ik moest er aan denken toen het meisje van de week me zo indringend aankeek. Zou dat het zijn? Even hier willen logeren om een paar dagen geen zwart schaap te zijn in de witte wei?

dinsdag 23 juni 2015

onrust

Afgelopen weekend zag Pablo zijn moeder. Hij mocht blijven slapen, want ze was jarig. Heel leuk natuurlijk. Maar voor onze super-adhd-er is het zeker niet alleen maar leuk. Moeder heeft ook adhd en kan weinig structuur bieden. 
Dit drukke weekend maakt dat Pablo gisteren en vandaag niet te temmen is. Aan tafel is hij ontzettend irritant aan het doen. Als hij daarnaast ook nog eens allerlei schuttingtaal begint uit te slaan, is het tijd voor verder eten op een andere plaats. 

Dat doet hij niet. Nee, hij bedenkt opeens dat hij dit helemaal niet lust! En als we niet reageren, dat hij het alleen eet als we hem helpen. Hij bedoelt dat we hem moeten voeren. En aangezien hij zeven is en het prima zelf kan en vooral dat de grenzeloosheid op dit moment echt zonder eind is, doen we dit niet. 
Slot van het liedje is dat zijn eten naar de katten verdwijnt en hij naar bed.

Door de jaren heen wat geleerd, weten we dat dit er nu eenmaal bij hoort na zo'n bezoek. Vandaag ging het verder. Wel iets minder scherp, maar zeker niet normaal. Dus ook vanavond lustte hij het eten niet en alleen onder een heleboel voorwaarden. Die voorwaarden wisselen ook nog eens per minuut. Deze keer wel zijn bord leeg, maar het toetje dat miste hij toch. 

Normaal is hij pas echt in de stemming als de pakken vla verschijnen. Daar doet hij alles voor. Beetje flauw voelt het wel om zo consequent te moeten zijn. Hij vond het echt niet leuk. Maar om dit patroon weer een beetje te doorbreken moeten we wel. 

Toen hij na het eten rondjes begon te lopen om te kijken waar er wat te rellen viel, heb ik de oude methode maar weer uit de kast gehaald. En dat is heel simpel. Fietsen tot je tong op je schoenen ligt, daarna slapen en morgen is hij een stuk opgeknapt. 

Dus fietste ik net heerlijk langs de dijk. Mooie zee, prachtige lucht, beginnende zonnestralen en een stevige wind. Naast me kletste Naomi, achterop zat Sam en een paar meter achter me reed tierend en scheldend Pablo. Ik zet er lekker gang in. Pablo heeft weinig conditie en zeker geen doorzettingsvermogen, maar nu moest hij wel. 

En hoewel de helft van zijn energie opging aan grote brullen en ook weer scheldwoorden richting mij, bleef hij aardig op koers. Het rondje is ruim 5 kilometer. Niet ver, maar wel met strakke tegenwind en lekker tempo en hij op een kleine fiets. 
Af en toe sprong hij van zijn fiets, stak zijn handen in de lucht en schreeuwde dat hij me haatte en nog minder fraais. Ik trapte onverstoorbaar door, keek niet op of om, maar vroeg Sam wel even hoe de stand achter was. Dan ging hij weer fietsen en begon weer van voren af aan. 

Ik heb heerlijk gefietst. Zo in de buitenlucht is een hyperend kind toch echt veel beter te pruimen. Thuis waren we alle vier schoongewaaid. Pablo kon onder de douche en naar bed. Deze keer zonder een onvertogen woord. Hij was uitgeraasd. Morgen gaan we weer en verder, heb ik beloofd. Daar hadden ze nu al zin in...

woensdag 17 juni 2015

ladenkast

De achterliggende weken deed ik mee aan een training voor pleegouders. Het ging over traumaverwerking. Een waardevolle cursus met veel herkenning en erkenning bij de collega-pleegmoeders. Door zo'n cursus leer ik weer dat de kinderen die hun leven en ons huis met ons delen niet gek zijn. Ze zijn anders en bijzonder. Hun gedrag is zo verklaarbaar dat het eigenlijk niet meer dan normaal is dat ze doen zo ze doen.

Wat de cursus ook leerde, was dat we de koe meer bij de horens moeten pakken. Niets zwijgen en wachten, maar wakker maken en aanpakken. Natuurlijk wel op een uiterst voorzichtige manier, maar toch. Ik ben meer van praktisch en alleen reageren als zij dat aangeven.

Gisteravond kon ik de cursus in praktijk brengen. Ik bracht Yan naar bed en moest praten. Vorige week was er een gesprek over de resultaten op school. Dat duurt een half uur en Yan wil zo graag weten wat er gezegd werd. Ik heb geprobeerd dat weer te geven, maar ik kan niet een half uur letterlijk teruggeven en dat is wel wat hij wil. Hij blijft achterdochtig en wil de regie ook hierin.

De meester had een opmerking gemaakt vandaag over iets wat thuis gebeurde, iets positiefs. Maar hoe kon hij dat weten?? Dat moest ik gezegd hebben. En dat was ook zo.

Ik vertel Yan dat ik op die cursus ook allerlei dingen hoor over pleegkinderen. Dat heeft direct zijn aandacht. Ze zeggen dat een mens eigenlijk een ladenkast is. Je weet wel, met heel veel laatjes die je open en dicht kunt doen. Ja, dat kent hij wel. Nou, een pleegkind is ook zo'n ladenkast. Alleen bij een pleegkind zijn sommige laatjes zo propvol en slordig dat ze niet meer dicht kunnen. Of steeds maar weer openspringen. 

Die laatjes zitten vol met 'denken aan vroeger' 'je moeder missen', gedachten als 'moet ik weg?', 'vinden ze me nog wel leuk?'. 
En elke keer als je een laatje wil opendoen. Bijvoorbeeld het laatje 'vakantie', dan stoot je je tegen die andere laatjes die openstaan. Dus dan ga je weer denken over vroeger of over dat je op vakantie ook je moeder mist of dat je niet weet of het wel echt leuk wordt.
Dus eigenlijk verpesten die half open laatjes je leven. Want je blijft je maar stoten. 

Ik heb zijn onverdeelde aandacht. Dit snapt hij heel goed. En al pratend snap ik het ook steeds beter. Tsjongejonge, wat een open en klemzittende laatjes heeft die Yan nog. 

En op die cursus zeggen ze dat die laatjes weer gewoon dicht moeten kunnen. En weer open, maar alleen als jij dat wil en als je het een goede tijd vindt. En dat ze niet gelijk weer openspringen als je maar een klein zetje tegen de kast geeft. 
En daarom gaan we vaker met je praten over die laatjes. Over wat moeilijk is en pijn doet, want anders blijft dat laatje maar openstaan en blijf je jezelf maar stoten. Die laatjes gaan niet leeg, maar worden zo dat ze weer dicht kunnen. Dat je begrijpt wat er in zit en dat het past.

Ik zie dat er een wereld voor hem opengaat. Dat het echt is geland. Hier kunnen we op verdergaan en ook benoemen zonder veel woorden. 

Bijzonder gesprek. Ik zweef de trap af. Heb het gevoel dat ik een hele grote overwinning heb geboekt. Natuurlijk is het weer hard landen daarna. Maar er is weer een stap gezet.

donderdag 11 juni 2015

schoolplein

Vanmiddag een uurtje invallen in groep 3. Bij het buitenspelen ben ik op het plein. Een groot plein. Ruimte genoeg voor de drie klassen die er spelen. Groep 0, groep 2 en groep 3. Zo'n vijftig kinderen die heerlijk bezig zijn. Alleen maar plezier en zon. 

Op het bankje de juf uit groep 0. Naast haar twee kindertjes. Aan weerszijde van juf. Allebei pleegkinderen. Allebei een paar uur na de geboorte gescheiden van hun moeder. De enige pleegkinderen op dit plein. De enigen die de veiligheid van juf zoeken deze middag. 

Het raakt me enorm om ze daar te zien zitten. Onze eigen Sam en het meisje. Beiden met een trauma. Nog maar een paar uur oud moesten zij een andere hartslag voelen dan die ze negen maanden kenden. Een andere geur, een andere stem. Ze lijken normaal. Ze zijn beschadigd. 

Het volle plein raakt dat trauma van scheiden. Van je weet maar nooit. Noemen kunnen ze het niet. Met hun verstand bevatten ze het niet eens. Maar hun gevoel geeft signalen uit van onveiligheid. Daarom zoeken ze de juf. Daarom kunnen ze nu niet spelen, maar zitten ze waakzaam bij de veilige juf. 

Lieve, lieve Sam. Wat houden we veel van je. Wat ben je bijzonder voor ons. Maar wat een pijn om dit te zien. Dat je ook nu de pijn moet voelen. Dat je ook nu de keuzes van je moeder moet dragen. Zo ken ik je niet. Zo verlegen, zo stil, zo onzeker.

Morgen ben je vrij. Het zwembad staat klaar. De dolfijn dobbert erin. Morgen een dagje genieten van de zon en van dat water. Meer kan ik je niet bieden. Het voelt als tekort, maar misschien over veel jaar blijkt het genoeg. Daar hoop ik op.

dinsdag 9 juni 2015

skypen

Zaterdag kwam er een mail. Dat ze haar dochter mist en of het goed gaat en of ze mag skypen.
Natuurlijk mag dat. Haar kennende moet ik streng zijn. Wanneer wil je? Hoe laat wil je? Elke avond tussen 6 en 8 uur kan het wat ons betreft.

Er komt verrassend snel antwoord. Morgenavond zou kunnen. Ik mail terug dat Naomi om 7 uur 's avonds zal zitten wachten.

En dat is vanavond.
En ze zit inderdaad te wachten. De verbinding duurt lang. Moeder blijkt het alweer vergeten en ligt in bed te ronken. Tenminste dat zegt ze als ze na tien minuten opneemt. Ze ligt ook echt in bed in een twijfelachtig niemendalletje. Op de achtergrond hoor ik een mannenstem, maar ik zie hem niet.

Ik zie toch weinig als ik met schele ogen langs het beeld probeer te kijken. Moeder hoeft mij niet te zien. Wat ik zie zijn armen en een half hoofd wat tegen het plafond praat en niet richting de lens.

Het is een luidruchtig gesprek. Moeder lijkt wel dronken. Ze buldert van het lachen en is vrolijker en uitgelatener dan ik haar ooit hoorde. Ze vraagt tien keer hetzelfde, noemt allerlei feiten over Naomi die niet waar zijn... En ze gaat haar nieuwe laarzen laten zien. Een hoop armen en benen en beddengoed vlak langs de lens en even niets. Dan komen de laarzen... Nou, geweldig natuurlijk.

Ik denk aan twee maanden terug. Toen waren er geen nieuwe laarzen? Moeder zat zo slecht bij kas dat ze mij om geld vroeg. Alsjeblieftalsjeblieft en dat ze het terug zou betalen van de studiefinanciering. Daar was iets mis mee. Dat geloof ik graag. Moeder studeert al zolang ik haar ken. Eerst voor niveau 1 en toen voor 2. Of ze dat na zeven jaar behaald heeft, is de vraag. Even zolang kreeg ze studiefinanciering. Voor moeder ondenkbaar dat dit ooit ophoudt. Even ondenkbaar om een baantje te nemen. Gewoon voor tijdvulling en inkomen.

Dat ik me schuldig voelde na de bedelvraag weet moeder niet. Dat ik mezelf dringend voorhield dat ik moeder hier niet mee help. Dat dit buiten mijn verantwoordelijkheid valt. Dat ik het geld op zich wel kan missen, maakt het lastig. Ik weet dat ze duidelijk minder heeft dan wij hebben. Maar weet ook dat als ik begin, het einde zoek is.

Nu ligt ze in bed. Waarom dat is, vraagt Naomi. Nou, ze heeft toch niets te doen. Alleen 's morgens vrijwilligerswerk van 9 tot 12 en omdat ze niets te doen heeft, ligt ze in bed. Niet heel logisch voor Naomi. Net zomin is de andere reden logisch. Moeder heeft ook hooikoorts, heeeeel erg. Daarom kan ze ook niet op bezoek komen. Voor een hooikoortspatiƫnt ziet ze er frisjes uit.

Het gesprek rekt zich en rekt zich. Wat ze graag eten, wat ze lusten. Hoeveel zwemdiploma's Naomi heeft. Beiden praten voor zichzelf. Er is erg weinig interactie. Wel meer geluid dan tijdens een bezoek. Moeder kijkt ook niet in de lens. Dat is toch een gemiste kans eigenlijk. Eindelijk eens een gesprek. 
Na een uur lijken het twee vierjarigen die een samenspraak opvoeren. Ik hint dat het gesprek klaar is. Moeder gaat het toilet bezoeken. Naomi wacht. 
Eindelijk is het klaar. Wanneer skyp je weer? vraagt Naomi. Morgen? Nee, ze zal overleggen met mij hoor ik. Dat is wel fijn dat ze dat van plan is. Elke avond skypen is niet de bedoeling en ook niet haalbaar. 

Als Naomi klaar is, zit ze nog even op de bank. Druk knipperend met de ogen. Het brengt weer de nodige overdenkingen met zich mee. Blijft toch haar moeder. Blijft toch altijd ingewikkeld.

donderdag 4 juni 2015

richting volwassen

Rachid heeft er drie weken stage opzitten. Hij zit in de derde klas van het vmbo, doet metaaltechniek op kaderniveau. En dat doet hij goed.

Drie weken was hij van half 8 's morgens tot 5 uur 's middags onder de pannen bij een bedrijf in de buurt. Opgewekt sprong hij elke morgen om 7 uur uit zijn bed. Fris als een hoentje en vol goede moed. Met tien boterhammen vertrok hij.
Om 5 uur stapte hij zwart en gevlekt weer binnen. Net zo opgewekt als hij 's morgens wegging. Het was leuk. Alles was leuk. Iedereen was leuk. Hij werd in de maling genomen met potjes smeervet die niet bestonden, met stoeipartijtjes en flauwe grapjes. Het maakte hem niet uit.

Gistermiddag was zijn laatste stagedag. Hij mag in de zomervakantie terugkomen voor vakantiewerk. Kreeg een leuke fooi voor deze weken en glom van trots.

Verbazend wat werk met die jongen doet! De laatste twee dagen ging hij uit zijn werk gelijk door naar zijn zaterdagbaantje. De man had extra handen nodig en die had hij. Dus duurde zijn werkdag daardoor tot 9 uur. Best lang voor een jongen van bijna 16. Maar moe is hij niet. Wel heel voldaan.

En dat zijn wij ook. Wat kan hij werken zeg! Wat super dat hij zo gemotiveerd is. Dat hij zonder mopperen ruim op tijd naar zijn werk fietste en begreep dat je pas stopt als alles klaar is.
Zowel zijn vader als moeder zijn nooit in staat geweest om zo'n ritme te pakken en zulk werk te verzetten. Hij doet het toch maar mooi!

Ik hoor het terug van de mensen op het dorp. Bij de bakker staat de vrouw van een werknemer naast me. Ze is vol lof. Dat hij alles aanpakt en zo secuur en doortastend kan werken. Ik zit in mezelf te lachen. Dit overtreft m'n verwachtingen aan alle kanten. Een ander spreekt me bij het schoolhek. Leuke jongen, die Rachid! En altijd even opgewekt en gewillig om te helpen. Nog een ander moet om hem lachen. Herkent als vader van een hele rij jongens een heleboel.

Hij wordt volwassen, die Rachid. Af en toe een terugslag, maar toch duidelijk ook vooruitgang. Dit hebben we nooit durven hopen. Volgende week wordt hij zestien. Een hele leeftijd. Zijn stem klinkt er naar. Ik versta hem heel slecht. Naast de baard zit er ook meer bravoure in de keel... Hij heeft behoorlijke puistjes in zijn gezicht en wordt langer. Hij loopt anders.

En hij heeft het druk. Vandaag moest hij weer aan de gang. Om half 8 beginnen. Weer bij iemand helpen in de tuin. Half 8? Vroeg de man aarzelend. Prima hoor. Mooie tijd, hoor ik hem zeggen.